(Fr.) Un clerc, qui pour voler la vaisselle liturgique de l’abbatiale de Clairvaux, était devenu moine, change son attitude sous l’action divine. Il se convertit, devient prieur de Clairvaux et raconte souvent cet épisode personnel aux novices.

CAPITULUM III De Priore Claraevallis, qui conversus ut aliquid raperet, mirabiliter mutatus est.

Retulit mihi frater Godefridus monachus noster, quondam canonicus sancti Andreae in Colonia, cum essemus simul in probatione, rem dignam memoria. Asserebat sibi a quodam monacho Claraevallis bene noto relatum, quendam clericum actu trutanum, quales per diversas vagari solent provincias, venisse ad Claramvallem, non quidem zelo ordinis, sed ut aliquid monasterio raperet sub pallio religionis. Factus itaque novicius, cum per totum annum probations suae insidiaretur ornamentis ecclesiae, et propter diligentem custodiam satisfacere nequivisset cordis sui malitiae, haec intra se cogitabat: Cum factus fuero monachus, et licuerit ministrare, sine nota ac labore ipsos calices subtraham, sicque recedam. Ecce tali intentione legit professionem, promisit obedientiam, induit cucullam. Sed pius Dominus, qui non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat, perversam voluntatem mirabiliter mutavit, et venenum in antidotum misericorditer convertit. Induto enim habitu monachi, contritus et conversus adeo profecit in sancta religione, ut non multo post propter meritum vitae ad dignitatem Prioratus ascenderet in Claravalle. Et, ut iam dixi, ipsa eius culpa aliis facta est medicina: nam postea saepius ista recitare solitus erat noviciis, et plurimum in eis aedificati sunt.
NOVICIUS: Vellem nosse, unde ei talis ac tanta fuerit mutatio.
MONACHUS: Ut aestimo principaliter ex misericordia Dei, secundario ex virtute et benedictione sancti vestimenti, ut ait quidam sanctorum patrum antiquorum: Habitus monachi virtutem habet baptismi. Noverunt multi Henricum conversum de Claustro, magistrum in grangia, quae vocatur Hart, qui testatus est Spiritum sanctum in specie columbae super caput cuiusdam novicii descendisse, cum in monachum benediceretur ab Abbate.
NOVICIUS: Audio in isto quod laetificat; sed quoddam occurrit memoriae, quod multum me terret: quosdam intellexi venisse ad ordinem bona intentione, et adolescentes magnae innocentiae, qui processu temporis respexerunt retro et perierunt.
MONACHUS: Frequenter audivi talia. Dicere solitus erat dominus Johannes Archiepiscopus Treverensis, vir prudens et cui satis erant nota ordinis nostri secreta, rarum esse quod pueri vel iuvenes ad ordinem venientes, quorum conscientias pondus peccati non gravat, ferventes sint. Imo, quod miserabile est, vel in ordine tepide et minus bene vivunt, vel ab ordine prorsus recedunt: quia non est in eis timor accusatricis conscientiae; de virtutibus suis praesumunt, sicque subortis tentationibus minus resistunt. Nosti fratrem nostrum, qui infra hunc mensem de grangia vicina deceptus a muliere recessit?
NOVICIUS: Optime.
MONACHUS: De isto mihi constabat, quod corpore virgo fuit, iuvenis disciplinatus, ita quod neminem inter conversos nostros aestimabam eo meliorem.
NOVICIUS: Vere Dominus, ut dicit Propheta, terribilis in consiliis super filios hominum .
MONACHUS: Dicam tibi et aliud, quod temporibus seniorum nostrorum contigit in Claustro, matre nostra, sicut illorum relatione cognovi.