(Fr.) Un chanoine de l’église saint Géréon de Cologne, étant dans une situation financière précaire, cherchait un prétexte pour extorquer de l'argent au vicaire de l’église à Derlar que ledit chanoine avait en bénéfice. Le chanoine savait que le vicaire était illettré et vint pour assister à la messe afin de le troubler. Il apparut que le vicaire, en effet, ne connaissait que la messe de la Vierge, et non pas l'office du jour. Le vicaire fut suspendu de ses fonctions. La Vierge Marie apparut alors au chanoine et menaça de le rendre muet, s'il ne levait pas la sanction, ce qu'il fit.

CAPITULUM V Item de sacerdote in Derlar idiota et deposito, cui sancta Maria ecclesiam restitui praecepit.

Canonicus quidam sancti Gereonis in Colonia, Harderardus nomine, vir nobilis, oriundus de Merenberg, Pastor erat cuiusdam ecclesiae super fluvium Logonam sitae, vocabulo Derlar. Cum esset liberalis, et multa consumeret, nec annui ei redditus sufficerent, putans iam dictae suae ecclesiae vicarium multam habere pecuniam, cogitare coepit, qualiter aliquid extorqueret ab illo. Sciensque prorsus hominem illitteratum, assumpto secum Decano Limpurgensi, in ipsa Dominica infra Epyphaniae octavam, cuius officium difficillimum est, cum se sacerdos praeparasset, ecclesiam tanquam missam auditurus intravit. Expavit ille visis tantis viris. Facta tamen confessione, eo quod ignoraret officium diei, introitum de sancta Maria, scilicet, Vultum tuum depreca- buntur, inchoavit. Quem Harderardus confundere volens, auctoritate curae pastoralis, officium diei incepit, id est, In excelso throno. Cui cum sacerdos resisteret, cessit ille, confusum se simulans. Finita missa, cum illum dure satis argueret, diceretque, domine, qualem missam dixistis hodie? et ille responderet, de Domina nostra, nonne bona fuit? adiecit Harderardus: Videte ne unquam de cetero missam dicatis in ecclesia mea. Sicque recessit, alio sacerdote substituto. Et cum egeret pauper ille amotus, compassa ei mater misericordiae, nocte quadam Harderardo, dictis matutinis, in ecclesia sancti Gereonis soli apparens, durius allocuta est dicens: Ut quid repulisti capellanum meum, avaritia tua ad hoc te instigante? Si non celerius eum restitueris, linguae officio a me privaberis. Ille ad pedes eius corruens, et veniam postulans, omnem satisfactionem promisit. Mox mane directo nuncio amotum restituit, mandans, sicut supra dictum est de sancto Thoma, ut missam de sancta Maria quacunque die vellet celebraret, ipsamque pro suis peccatis interpellaret. Adhuc enim idem sacerdos vivit, et praeest cuidam monasterio sanctimonialium, cuius ipse initiator exstitit.
NOVICIUS: Bonum est tali servire Dominae, quae sic sibi servientibus subvenit.
MONACHUS: Non solum eos a quibus affliguntur monet et corripit, imo etiam quae illorum sunt potenter defendit.