Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi

Narravit mihi anno praeterito scultetus¹⁴⁶⁴ proximae villae, quae Wintere¹⁴⁶⁵ dicitur, rem satis terribilem. Non est diu, inquit, quod homo quidam religiosus et peregrinus in ecclesia nostra ad missam stetit. Stabant iuxta eum matronae delicatae, quorundam militum uxores, fabulis vacantes, quae¹⁴⁶⁶ illum orare non sinebant. Expleta missa, quosdam ex militibus seorsum ducens, dixit illis: Vos domini, orationis causa ad ecclesiam hanc diverti; et ecce, diabolo instigante¹⁴⁶⁷, tantus erat circa me clamor et susurrium illarum matronarum, ut omnino orare non possem. Dicam vobis rem terribilem, quae meis temporibus in villa mea contigit. Erat ibi puella quaedam bene nata, et divitum filia, sed ita iracunda, ita contentiosa atque clamosa, ut ubicunque esset, sive in domo, sive in ecclesia, ibi rixas suscitaret, odia nutriret, et beatum se iudicaret, qui evadere posset flagellum linguae illius. Tandem defuncta est, et in atrio ecclesiae sepulta. Mane venientes ad ecclesiam, vidimus tumbam eius ad instar fornacis fumum eructuantem. Unde exterriti, et videre volentes quid hoc portenderet, terram eiecimus; et ecce, medietatem corporis superiorem ignis consumserat, inferior vero pars ab umbelico¹⁴⁶⁸ et deinceps illaesa apparuit.
NOVICIUS: Quid hoc significabat?
MONACHUS: Quod homines qui noverant illius vitam dixerunt, hoc et ego dico: Voluit Deus in eius corpore ostendere, quantum ei placeret virtus castimoniae, et quantum abhorreret vitium iracundiae. Quia virgo fuit, castitatis gratia crura eius cum femoribus illaesa servavit; et quia iracunda erat nimis, fel, cor, linguam, manus cum suis sedibus ignis devoravit. Ira ignis est. Unde Ecclesiasticus: Ne struas ligna in ignem iracundi¹⁴⁶⁹, id est, ne des illi materiam et occasionem irascendi. Item: Homo iracundus incendit ignem¹⁴⁷⁰. Et Apostolus Jacobus: Lingua ignis est, universitas iniquitatis. Lingua constituitur in membris nostris, quae maculat totum corpus nativitatis nostrae, inflammata a gehenna¹⁴⁷¹ .
NOVICIUS: Ita me tua terret oratio¹⁴⁷², ut proponam omnino non irasci fratribus meis.
MONACHUS: Tunc beatus eris. Qui autem, ut ait idem Apostolus, putat se religiosum esse, non refrenans linguam suam, sed seducens cor suum, huius vana est religio¹⁴⁷³, id est, inutilis et immunda. Lingua inquietum malum est, plena veneno mortifero. In ipsa benedicimus Deum et Patrem, et in ipsa maledicimus homines, qui ad similitudinem Dei facti sunt¹⁴⁷⁴. Unde alibi scriptum est de illa: Mors et vita in manibus linguae¹⁴⁷⁵.
NOVICIUS: Qua similitudine dicitur lingua habere manus ?
MONACHUS: Quia saepe causa mortis efficitur corpori et animae, si fuerit dura; vitae vero utrique, si fuerit mollis et gratiosa. Unde Salomon: Responsio mollis mitigat iram; sermo durus suscitat furorem¹⁴⁷⁶. Hoc impletum est in David. Sermo durus Nabal in necem propriam gladium eidem porrexit, quem sermo sensatus Abigail retraxit¹⁴⁷⁷. Et quia in manibus linguae mors est, Creator prudentissimus duplicem ei murum, osseum scilicet et carneum, id est, dentes et labia, anteposuit; propter vitam vero utrumque pervium fecit. Loqni de bonis¹⁴⁷⁸ vitale est.
NOVICIUS: Placet quod dicis.
MONACHUS: Haec de ira dicta sint.