Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi
Caesarius Heisterbacensis, Dialogus Miraculorum
DISTINCTIO SEPTIMA. DE SANCTA MARIA
CAPITULUM LVIII Item de latrone, quem decollatum sepeliri fecit in ecclesia.
In vicina civitatis3249
Tridentinae, sicut mihi retulit quidam Abbas, latro nominatus3250 versabatur, a quo multi depraedabantur;
-[f° 77]-
et
qui se defendere voluerunt nec potuerunt, occidebantur. Hic cum die quadam
monachum quendam ordinis nostri obvium haberet, sperans quod pecuniam portaret,
ait: Nisi voluntarie sequaris me, occidam te. Quem cum monachus sequeretur, et
quaereret in via, quis esset, vel quid operis haberet; respondit ille: Ego sum
latro ille famosus, nomen suum exprimens. Cui cum monachus diceret: Jam incipitis
canescere, et non timetis animae vestrae? respondit ille: Non plus quam pecus.
Et tacuit monachus. Veniens in speluncam illius, ait intra se: Si posses hominem
hunc convertere, magnum Deo praestares obsequium. Dixitque ad latronem: Si3251 licet mihi aliquid vos interrogare
? Respondente illo, licet; monachus subiunxit: Qualis exstitit vita vestra a
principio? Respondit ille: Pessima. Quando puer eram, cum omnibus meis
coaetaneis contendebam; factus adolescens, furtis operam dedi; deinde in virum
proficiens, latrocinia exercui, in quibus adeo profeci, ut hodie caput et magister
sim omnium latronum huius provinciae. Ad quod monachus: Numquid non timetis
poenas aeternas, huiusmodi operibus praeparatas? Dicente illo, de anima nulla
mihi quaestio est3252, eo quod perdita
sit; monachus respondit: Quid si possem vobis ostendere viam salutis, velletis
mihi acquiescere, necne? Ait latro: Etiam vobis consentirem. Et ille: Jeiunate
unum diem in hebdomada in honore sanctae Mariae Genitricis Dei, et nullum in
illa3253 laedatis, et sciatis pro certo quia
gratiam apud fillum3254 vobis obtinebit. Respondit
latro: Haec revera faciam, et iam voveo; nihil ea die comedam, nullum
depraedabor, nullum laedam. Elegitque diem sabbati, nihil in illo mali operans,
imo plurimos a sociorum manibus depraedandos sive occidendos ob honorem beatae
Virginis eripiens. Eodem tempore Tridentum ab hostibus per circuitum infestabatur,
et exeuntes satellites civitatis cum hostes die sabbati insequerentur, iam dictum
latronem inermem propter sabbatum cum ceteris ceperunt. Et cum esset fortissimus,
non se defendebat cum caperetur, non se excusabat, nec loqui voluit interrogatus
cum duceretur. Veniens3255 in civitatem, mox ut
cognitus est, patibulo adiudicatus est. Nutu tamen ut
-[f° 78]-
creditur beatae
Virginis super pulchritudinem corporis eius indices moti, in hoc convenerunt3256, ut provincia abiurata viveret. Quod cum
ille abnueret, et diceret: Non faciam, melius est enim ut hic peccata mea luam
quam in futuro; responderunt: Sine tunc3257 ut
decolleris. Non curo, inquit, qualis sit poena, dummodo occidar. Et illi: Vis ut
vocetur tibi sacerdos? Respondit: Non est necesse. Omnes enim Christiani estis,
omnibus vobis omnia peccata mea confiteor. Quod cum fecisset cum multa
contritione, nihil se boni unquam fecisse testabatur, praeter illud ieiunium, quod
a monacho didicerat. Sicque extra civitatem decollatus est, et in eodem loco
sepultus. Nocte eadem vigiles portarum circa eius tumulum luminaria viderunt.
Quinque enim matronae corpus effodientes, et caput corpori adaptantes, posuerunt
in feretro3258, mirae texturae purpura superiecta. Ex
quibus quatuor singulas candelas ardentes in manibus habentes, per quatuor partes
feretrum tollentes, quinta quae clarissima omnium erat, cum candela sequente ad
portam usque venerunt, ibi corpus deponentes. Custodes ista videntes, timuerunt,
putantes esse fantasma. Quibus illa dicebat: Dicite Episcopo vestro, ut
capellanum meum a vobis decollatum, in tali loco ecclesiae honorifice sepeliat,
minas addens si negligeret. Et nominavit se. Mane cum Episcopo haec nunciata
essent, cum Clero et populo exiens3259, purpuram
deposuit, caput praecisum corpori unitum videns, expavit, texturamque purpurae
humanum artificium excedentem admiratus, relatis credidit, hominemque cum timore
et honore maximo, non ut latronem, sed sicut Christi martyrem in loco designato
sepelivit. Ab illo tempore usque hodie vix aliquis adultus in illa provincia
invenitur, qui eius exemplo diem sabbati in honorem3260
Dominae nostrae non ieiunet.
NOVICIUS: Cum opera bona extra caritatem facta,
mortua sint, quomodo ieiunium, sive aliud opus secundum genus bonum3261, tempore latrocinii gestum, Dei Genitrici placere potuit?
MONACHUS: Per obequium quod beatae Virgini impendit, habilem se reddidit gratiae
; per finalem contritionem factus est filius gloriae; per poenam temporalem quam
libenter ac patienter sustinuit, purgatorii poenas evasit. Non enim punit Deus bis
in idipsum, nisi
-[f° 79]-
medicina contemnatur. Non aliter audeo diffinire.
Legimus enim in Vitaspatrum, cuidam latroni converso, pietatis opera3262 quae in latrocinio egit
recitanti3263, sanctum
respondisse Pafnutium: Nunquam aliquid tale egi, id est tam magnum, in vita
mea3264.
NOVICIUS: Historia
haec tam mirabilis valde accendere debet peccatores in amorem3265 sanctae Dei Genitricis.
MONACHUS: Adhuc unum superest capitulum,
quod omnes ordinis nostri professores magis omnibus, quae adhuc audisti, in illius
amorem accendat. Propter quod praesenti distinctioni pro conclusione illud
reservavi, quia quod novissimo loco dicitur, memoriae fortius imprimitur.
- 3249 ACDP civitate. Conf. I, 40. p. 52.
- 3250 B nominatissimus.
- 3251 si om B. Conf. Matth. 19, 3.
- 3252 B mihi nulla est quaestio.
- 3253 B in illa die.
- 3254 C filium suum.
- 3255 B venientes.
- 3256 B moti, condixerunt.
- 3257 ABCD tamen.
- 3258 B feretrum.
- 3259 B ipse exiens.
- 3260 B honore.
- 3261 C bonorum.
- 3262 C quendam latronem conversum opera pietatis.
- 3263 ABD enumerasse, C enumerasse et.
- 3264 Vitt. Patr. I. p. 1170. cap. 63.
- 3265 ABP amore.