ThEMA | Source

Caesarius Heisterbacensis, Vita, Passio et Miracula S. Engelberti

LIBER II

Quod Fredericus in curia regis Henrici proscriptus sit.

Ascendens ad colloquium regis archielectus in Franckfort^a722 ^a723 corpus martiris duobus abbatibus ordinis Cisterciensis deferendum commisit, scilicet Godefrido abbati de Bergis et Henrico abbati de Ualle Sancti Petri. Quod cum presentatum fuisset Henrico regi ac principibus necnon et^a724 mortis eius insignia, id est camisia^a725 , wambasium ^a726 et pillium, hiis qui corpus precedebant cum gladiis euaginatis secundum iura legum super Fridericum latronem uociferantibus, turbatus est rex et omnes qui erant cum illo. Maxime tamen rex puer, quia, sicut deflere solet filius patrem et puer suum tutorem, ita ipse extinctum planxit pontificem^a727 . Friderici proscripcionem, in^a728 curia regis^a729 Nurinberg^a730 ^a731 sentencia principum sollempniter^a732 factam ^a733 , ibidem renouauit, abiudicatis ei^a734 tam allodiis quam feodis^a735 . Feoda^a736 libera adiudicata sunt dominis suis, allodia heredibus^a737 proximis; ministeriales et homines a iuramento ei facto absoluti. Uxor eius uidua, liberi eius orphani sunt iudicata^a738 .^s739 Ubi eciam in persona archielecti denunciatum est ut quicumque Fridericum ei captum exhiberet, mille marcas ^a740 Coloniensium^a741 ab eo reciperet^a742 . Infeodatus^a743 a rege archielectus cum corpore martiris Mogunciam descendit; ubi dominus Cunradus^a744 Portuensis episcopus et legatus in aduentu Domini concilium^a745 congregauerat^a746 ^a747 . Ibi enim congregati fuerant ex eius precepto diuersarum urbium episcopi et abbates multi. Qui super nece presulis ualde^a748 consternatus, in sermone suo multis eum ^a749 preconiis extulit^a750 , martirem predicans, ceteris episcopis, qui bonis ecclesiarum suarum cognatos et nepotulos suos infeodant^a751 uel, dum illa diripiunt, dissimulant, exemplum eum statuens. In eodem concilio^a752 ab eodem Cůnrado^a753 , tunc tocius Alemannie^a754 legato, eciam Fridericus spirituali gladio punitur; quia, cum eum excommunicarent^a755 , cum uniuersis ecclesiarum prelatis illic congregatis precepit per omnes prouincias legacionis sue, id est Coloniensem, Moguntinensem^a756 , Treuerensem, Bremensem et Medeburgensem^a757 , in omnibus ecclesiis per omnes dominicas cum extinctione candelarum eundem excommunicari, et non solum ipsum, sed et omnes eius adiutores, a quibus uel quorum consilio presul^a758 occisus est, necnon et omnes qui reos fouerent seu^a759 communicarent. In eodem concilio ^a760 presentantur legato littere Theoderici Monasteriensis episcopi et Engelberti ^a761 Osenburgensis^a762 electi, germanorum Friderici; primo de sacrilegio se excusante^a763 et quod^a764 paratus esset canonice^a765 se expurgare, secundus in episcopum se ordinari petiuit. Cumque legatus responderet se proniorem esse^a766 ad parcendum quam ad puniendum, dummodo se expurgare^a767 possent, diem eis prefixit^a768 in Purificacione in -[f° 661]- concilio^a769 Leodicensi^a770 ^a771 . Quo cum uenissent, nobilibus conductum ex mandato domini cardinalis eis prestantibus, cum se canonice cum septem episcopis purgare ^a772 non possent, prioribus Coloniensibus multisque aliis eos accusantibus, legatus ex consensu episcoporum plurimorum, qui presentes erant, ad dominum papam illos transmisit. Cui et inter cetera eciam hoc scripsit: Examini uestro dirigimus duos hos ^a773 episcopos grauiter de domni Engelberti nece infamatos.

Notes:

^a722Franckinfort 2a; Franckinfoert 2b1.
^a723Ut regalibus ab Heinrico VII inuestiretur; cf. Böhmer-Ficker, n. 3996 a; Winkelmann, Kaiser Friedrich II,. t. I, p. 470, annot. 2; Knipping, t. III, n. 574.
^a724 om. 2b1.
^a725camisiam 2b1.
^a726wambosium 2a; wambazium 2b1.
^a727episcopum 2ab1.
^a728solemni add. 2ab1.
^a729 om. 2ab1.
^a730Nurenberg 2a.
^a731In qua coram plurimis principibus celebratae sunt Heinrici regis nuptiae die, ut ueri est simillimum, 29 nouembris 1225. Cf. Böhmer-Ficker, n. 3993a; Winkelmann, t. c., 469, annot. 1.
^a732(se. p. so.) om. 2ab1.
^a733Quae ibi gesta sint, multo distinctius tradit Cronica Reinhardbrunnensis (MG., Scr. t. XXX, p. 603; cf. Winkelmann, t. c. p. 469, annot. 2): Illo tempore celebrate sunt nuptie Heinrici regis Romanorum cum filia ducis Austrie, et soror lantgrauii cum filio ducis Austrie in ipsa solempnitate suas eciam nuptias compleuerunt gloriosissime in Norenberg ciuitate imperiali. Tercia autem die nuptiarum Heinricus rex iudicio presedit in castro quod situm est supra ciuitatem. Accedentes igitur nobiles, meliores ecclesie Coloniensis ministeriales, exhibuerunt uestimenta domini sui archiepiscopi uulnerata et miserabiliter cruentata coram rege et omnibus principibus, lacrimabili uociferatione et impletu gemebundo postulantes iustum iudicium sibi fieri de interfeccione domini sui. Rex autem audiens querelas eorum misericordia motus est, et querens sentenciam a nobili Gerlaco de Butingen sciscitatus est si inpresenciarum iudicio Romani imperii proscribendus foret necne, presertim cum euidentissima signa ac manifestissima indicia homicidii essent iudicio presentata. Respondit itaque Gerlacus regi dictauitque sentenciam in hunc modum quod iure proscriptioni teneretur, quippe cum euidentissime declaratum esset homicidium. Audiens hoc nobilis Fredericus de Trunden reclamauit, dicens pocius esse reum peremptorie citandum iuxta ius suum quam in presenti proscribi. Super qua reclamacione Gerlacus indignatus cum Frederico cepit grauiter contendere et Fredericus e conuerso grauius indignari, et factus est tantus strepitus quod quadraginta et octo uiri suffocati succubuerunt ibidem ... Eadem, ad summam rei quod attinet, breuius referunt alii scriptores (cf. Ficker, Engelbert, p. 265 – 66; Böhmer-Ficker, n. 3994a; Winkelmann, l. c.). Sententiam contra Fridericum latam esse, quod Cronica Reinhardbrunnensis tacet, narrat etiam Reinerus Leodiensis (MG., Scr. t. XVI, p. 679); cf. Albertus Stadensis (ibid., p. 359) et Waltherus de Vogelweide, qui Norimbergae praesens Engelbertum miserabiliter planxit (cf. supra, p. 642, num. 52) atque memoriae tradidit “Norimbergae iustum iudicium esse redditum” (ze Nüerenberc was guot gerihte, ed. Lachmann, p. 84, 1. 17). Eandem sententiam Norimbergae, non Francofurti, primum latam esse distincte docet solus Caesarius, consentiente scriptore recentiore Leuoldo a Northof, in Chronica comitum de Marca (ed. Tross, p. 70).
^a734(a. ei) ei a. omnibus 2a; omnibus ei a. 2b1.
^a735feudis 2b1.
^a736Feuda 2b1.
^a737 om. 2ab1.
^a738iudicati 2ab1.
^s739Cf. Ps. 108, 9.
^a740marchas 2b1 et sic porro.
^a741Colonienses 2a; Colonieñ 2b1.
^a742Cf. Chronica Albrici monachi Trium Fontium ad an. 1225 (MG., Scr. t. XXIII, p. 917, l. 3): Querebatur etiam (Fredericus) auctoritate regis, et propositum est maximum premium ei qui sciret et indicaret quomodo capi posset.
^a743Infeudatus 2b1.
^a744Conradus 2a; Conrardus 2b1.
^a745consilium 2ab1.
^a746celebrauit 2ab1.
^a747Moguntiae commoratus est tunc Conradus saltem a die 19 nouembris ad diem 17 decembris. Cf. Winkelmann, t. c., p. 470, annot. 2. De rebus in hoc concilio gestis cf. etiam narrationem Emonis, supra, p. 640 EF. Refert Emo uestimenta Engelberti sanguine respersa Moguntiam esse allata, neque de corpore meminit. Uerum hac in re praecipue audiendum esse Caesarium luce est clarius. Non solum enim loco propior erat, sed praesertim ipsius abbati Henrico cura commissa erat ut corpus martyris deferret: detulit Francofurtum (c. 13 in.) atque post synodum Moguntinam Coloniam reduxit (c. 14 in.); Emo autem, etsi de concilio Leodiensi anni 1226, cui interfuit, testis est praecipuus, tempore concilii Moguntini in Frisia sua procul aberat.
^a748multum 2ab1.
^a749in eodem consilio add. 2ab1.
^a750extulerat 2ab1.
^a751infeudant 2b1.
^a752consilio 2ab1.
^a753Conrado 2a; Conrardo 2b1.
^a754Alimanie 2ab1; Al/manie 2a corr.
^a755excommunicaret 2b1.
^a756Mogunciensem 2a; Maguntinensem 2b1.
^a757 ita etiam 2a; Magdeburgensem add. in marg. 2a.
^a758episcopus 2a.
^a759siue ipsis 2ab1.
^a760consilio 1a, 2ab1.
^a761Engilberti hic 1a.
^a762Osinburgensis 2b1.
^a763excusantes 2b1.
^a764 om. 2ab1.
^a765cononice 2a.
^a766 om. 2b1.
^a767excusare 2ab1.
^a768ut add. 2b1.
^a769consilio codd.
^a770(in P. in c. L.) in c. L. (Leodiensi 2b1) in P. 2ab1.
^a771Uid. narrationem Emonis, supra, p. 640 – 41, num. 50.
^a772expurgare 2ab1.
^a773(d. h.) h. d. 2ab1.