Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi

In dyocesi Treuerensi in cenobio sanctimonialium ordinis Cisterciensis, quod ad Sanctum Thomam uocatur^a811 , ante hos duos menses energumina^a812 quedam^a813 , in oratorio eiusdem martiris de statu quarundam animarum tam secularium quam claustralium interrogata^a814 , tam racionabiliter de omnibus respondit ut presentes eam uera dixisse non ambigerent. Quam cum domina Elisabeth, eiusdem domus abbatissa, interrogasset si esset in morte episcopi^a815 Engelberti et dyabolus respondere nollet, adiuratus fortissimis^a816 exorcismis^a817 ut diceret ueritatem, sic ait: “Queris si fuerim in morte eius? Eciam fui, immo consilio meo interfectus est. Ego Fridericum et satellites eius inspiraui; ego ad facinus illos animaui; ego ut opere maliciam conceptam implerent effeci.” Cui cum dicerent^a818 : “Et ubi est anima eius?” respondit: “Heu! heu! subtracta^a819 est mihi et sociis meis, qui -[f° 662]- illic conueneramus. Sic se ante mortem preparauerat, sic se lauerat” — contricionem et confessionem notans — “ut nostri iuris nichil esset in illo.” Et adiecit: “Nostis quare tanta miracula faciat?” Respondentibus eis: “Non, sed uolumus, immo precipimus tibi in nomine Christi, ut nobis edisseras”, subiunxit: Quando uolutabatur in suo sanguine et iam moriturus erat, occisoribus suis ex toto corde ignouit, dicens hoc uerbum: “Pater^a820 , ignosce” etc.^a821 Propter hoc uerbum tam potens effectus est cum Altissimo, ut non ei negetur quidquid pecierit ab illo.^s822 Et hoc sciatis pro certo numquam aliquem episcopum sedisse Colonie in sede episcopali qui ita possit cum Deo quomodo^a823 Engelbertus, et tanti meriti sit apud Deum.” Quod si uerum est, obici potest de sancto Materno apostoli Petri discipulo et sancto Seuerino aliisque eque sanctissimis^a824 ecclesie Coloniensis episcopis, quorum irreprehensibilis extitit^a825 uita et sanctitas in Christo probata. Ad quod respondetur istum fuisse martirem, illos non.^s826 Consummatus in breui per martirium Engelbertus expleuit tempora multa. Super tocius tabernaculi pulchritudinem, per cuius cortinas et columpnas ecclesie ordines prefigurati sunt, pelles erant arietum rubricate.^s827 Arietes, qui duces gregum sunt, significant ecclesie prelatos, qui uerbo et exemplo, siue utriusque testamenti cognicione, quasi duobus cornibus gregem sibi commissum custodire tenentur. Quorum pelles rubricantur, cum pro commissorum salute uel zelo iusticie mortem sustinentes, uti beatus Engelbertus, lauant stolas suas ^a828 in sanguine agni.^s829 Ipse reuera fortis aries fuit, qui duobus cornibus suis, id est duplici potestate, spirituali et materiali, in hostes ecclesie Coloniensis inpingens illos uentilauit. Quod si obicitur de sancto Euergillo^a830 et sancto Agillolfo^a831 Coloniensibus episcopis, qui et ipsi^a832 passi sunt, responderi potest non tam meritoriam fuisse causam martirii eorum sicut in Engelberto^a833 . Primus illorum noctu a latronibus occulte occisus est, alter uero aperte a predonibus, qui diocesis sue terminos peruaserant^a834 . Illos martires fecit pietas et innocencia uite, istum uero uirtus obediencie^a835 et zelus iusticie. Sicut diuerse sunt species martirii, ita^a836 sunt diuerse^a837 cause martirii. Ut ait auctoritas: Agnus occisus est ab origine mundi.^s838 Agnus Christus est, qui in quibusdam membris suis^a839 occisus est propter innocenciam ut in Abel, in^a840 aliis propter iusticiam ut in prophetis, in aliis propter ^a841 zelum legis ut in Machabeis, in aliis propter constanciam fidei ut in apostolis; tempore moderniori in sancto Thoma episcopo Cantuariensi occisus est propter libertatem ecclesie conseruandam. Eadem causa mortis exstitit in presule nostro Engelberto. Occubuit ille pro libertate^a842 ecclesie Cantuariensis, iste uero pro defensione ecclesie Essendensis^a843 . Liberauit ille ecclesiam anglicanam sanguine suo de^a844 graui iugo regis Henrici; liberauit iste eque morte sua ecclesiam sue defensioni commissam ab intollerabili exactione comitis Friderici. Et licet beatus Thomas ante passionem multa sustinuerit incommoda, dampna et^a845 exilia, que non sustinuit Engelbertus, in ipsa tamen passione plus doloris, angoris ^a846 et confusionis certum est eum Thoma tollerasse^a847 . Ille enim, sicut legimus, in capite uno ictu cesus a sacrilegis relictus est in templo; iste uulneribus multis et a lictoribus plurimis toto corpore confossus, nudus relictus est in sterquilinio. Sanctus Thomas occisus est ab eis qui eum aperte^a848 oderant; sanctus uero Engelbertus, quod maiorem inferre solet dolorem et augere inuidiam, a cognatis et amicis, de quibus nichil mali^a849 presumebat et quos ipse sublimauerat. Unde philosophus dicit: Duplicatur dolor cum ab eo a quo bonum merueras uenit. Item: Tanto magis iniuria est affectior ^a850 quanto proximus ^a851 est qui fecit. Hinc Dauid dicit in psalmo^a852 : Quoniam si inimicus meus maledixisset mihi, sustinuissem utique, et cetera que sequuntur. ^s853 Relato sacro corpore eius^a854 a predictis abbatibus Coloniam, in ecclesia Beati Petri, in sepulchro decentissimo^a855 , preparato iuxta mausoleum nobilissimi presulis et archiducis Philippi in dextra parte ecclesie contra portam meridionalem, gloriosus martir Engelbertus, angelice libertati^a856 donatus, sexto kalendas marcii^a857 dominus Cunradus^a858 Portuensis episcopus et sedis apostolice legatus coram innumerabili multitudine diuerse dignitatis, ordinis, sexus et etatis sepeliuit^a859 . Quanta illic cottidie signa fiant, in libro uirtutum eius ex parte declarabitur. Passus est autem beatus martir anno gracie millesimo uicesimo quinto, mense nono^a860 , die septimo^a861 , anno pontificatus sui decimo, sub tercio Honorio papa, imperante Friderico secundo, monarchiam celi et terre gubernante domino nostro Iesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto uiuit et regnat per omnia^a862 secula seculorum. Amen.