Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi
Dialogus miraculorum [Strange, 1851]: I, 40, 1
ExemplumExemplumExemplumExemplumExemplum
De conversione
- FemmeWomanFrauMujerDonna
- pèlerinagepilgrimagePilgerfahrtperegrinaciónpellegrinaggio
- déguisementdisguiseVerkleidungdisfraztravestimento
- PèreFatherVaterPadrePadre
- FilleGirlMädchenMuchachaRagazza
- lettreletterBriefletralettera
- PapePopePapstPapaPapa
- VoleurThiefDiebladrónladro
- PendaisonHangingHenkenhorcaImpiccagione
- peine capitaledeath penaltyTodesstrafepena capitalpena capitale
- ordalieordealGottesurteilordalíaordalia
- angeangelEngelángelangelo
- MiracleMiracleWunderMilagroMiracolo
- vengeancerevengeRachevenganzavendetta
- AllemagneGermanyDeutschlandAlemaniaGermania
- ItalieItalyItalienItaliaItalia
Original textTexte originalOriginaltextTesto originaleTexto original
CAPITULUM XL De mirabili conversioen beatae Hildegundis virginis, quae se virum simulaverat.
In civitate Nussia, quae quinque milliaribus distat a Colonia civitate magna, civis quidam habitavit,
filiam habens formosam ac dilectam, nomine Hildegundem. Quam uxore defuncta, cum adhuc esset in aetate tenera,
orationis gratia secum Jerosolymam duxit. In reditu vero infirmatus pater, apud Tyrum diem clausit extremum. Moriens autem
filiam et omnia quae habuit ministri sui fidei commendavit. Sed fidem non servans
servus domino, neque misericordiam exhibens defuncto, cum esset impius et avarus,
puella nocte in domo relicta, clam navigavit, multis illam miseriis exponens. Quae
mane surgens cum intellexisset,
tutorem infidum cum patris sui substantia
navigasse, vehementer doluit, et quid ageret vel quo se verteret, penitus
ignoravit. Non intelligens idioma terrae, fame coepit tabescere; mendicando tamen
scholas in eadem civitate anno uno frequentavit.
Post haec peregrinis de Alemannia adventantibus calamitatem suam exposuit, et ut
sui misererentur, lacrimabiliter exoravit. Ex quibus unus ceteris ditior, vir
honus et nobilis, consolans desolatam, assumensque in navim suam derelictam, datis necessariis, ad patriam reduxit peregrinam.
Eodem tempore cum orta fuisset controversia in Ecclesia Treverensi inter duos
electos, Wolmarum scilicet eiusdem Ecclesiae Archidiaconum, et Rudolphum maiorem
Praepositum, dominus Papa Lucius priori favebat; partem alterius Frederieus
Imperator defensabat. Et quia nulli erat tutum, apices ad Apostolicum, qui tunc
temporis apud Veronam morabatur, deferre, propter insidias Imperatoris, Ecclesia
Coloniensis cum uni partium faveret, et ob hoc literas ad iam dictum Papam
destinaret, baiulus earundem vitae suae timens, praefatam puellam propter tonsuram
et habitum adolescentem aestimans, prece simul et pretio, eo quod miner
suspicionis nota foret in pedite quam in equite,
clausas in baculo literas, ut portaret obtinuit. Quae cum iuxta Augustam
devenisset, furem
offendit. Rogata ab eo, ut socius eius esset itineris, nihil mali suspicans,
libens annuit. Cumque paululum processissent, et fur quasi sonum persequentium
excepisset, onus cum furto penes puellam reposuit, ipse vero ad secessum se ire
simulans, inter frutecta se abscondit. Quid morer? Illa a persequentibus
comprehenditur, cum sacco ad iudicium trahitur, et per sententiam laqueo
adiudicatur. Quae cum ob furti praesentiam nullam sibi prodesse cerneret
allegationem, nullam excusationem, sacerdotem petivit, et obtinuit. Cui excessus
suos confitens, satis simpliciter exposuit per ordinem viae suae causam, fuis
etiam nequitiam. Et ut sacerdoti verborum fidem astrueret, arundinem, literas pontificales
continentem, ostendit; et adiecit: Si fuerit fur quaesitus, ocius invenietur.
Mox ad consilium sacerdotis nemus retibus et canibus ambitur, fur quaesitus
comprehenditur, ad iudicium uterque trahitur. Cumque miser ille ad criminis confessionem cruciatibus compelleretur, ait: Iniuste compellor confiteri
quod non feci; iste cum furto deprehensus secundum ius civile damnandus est.
Econtra cum puella diceret, sibi onus dolose fuisse commissum, et restituere
vellet depositum; respondit ille: Onus istud meum esse nego; vox unius
testimonium est nullius. Ad haec virgo obmutuit. Tunc accedens sacerdos pro ipsa allegavit, et quod esset innocens
doloque hominis circumventa, satis affirmavit. Et si minus, inquit, verbis meis
creditur, examine ferri candentis, quis reus sit, quis innocens, facile
comprobabitur. Quod cum omnibus placuisset, manus furis adusta est, puellae vero manus illaesa apparuit. Tunc fure celerius
suspenso, confessor et liberator virginis gaudens illam in domum suam recepit. Et
ecce, diabolo instigante, qui saluti virginis invidit, cognatio furis, de tam
turpi morte eius furens, innocuam et Dei iudicio liberatam de domo sacerdotis
extraxit, reoque deposito, loco illius illam
suspendit. Mox angelus Domini affuit, qui et .virginem ne laquei sentiret
angustias, sustentavit; et mirifico vultus sui odore refecit. Et cum nihil
sentiret doloris, imo maximis se putaret interesse deliciis, in ipsa nocte tam
suavem audivit melodiam, symphoniam tam diversam, tam iocundam, ut nulIus chorus, sive corporalis, sive
instrumentales, tantae dulcedini posset comparari. Sciscitante ea, quid hoc esset
; respondit angelus: Anima sororis tuae Agnetis cum hoc concentu angelico in
coelum defertur, et tu post biennium feliciter sequeris. Sic beata illa per biduum
pendente, pastores in vicino pascentes,
misericordia moti condixerunt, ut corpus deponerent, atque sepulturae
commendarent. Inciso vero laqueo, non, ut consuetudo est cadaverum, cum pondere
cecidit, sed paulatim, angelo sustentante, ad terram dimissa stetit. Quo viso territi pastores fugerunt. Dixitque ei angelus
Domini: Ecce libera es, vade quo libet. Respondit illa: Domine mi, Veronam ire proposui. Statimque in momento translata
est iuxta Veronam. Et ait angelus:
Verona hinc distat tribus milliaribus. Inter Augustam vero et Veronam septem dietae numerantur.
NOVICIUS: Videntur mihi in hac
puella antiqua iustorum miracula renovata, videlicet sancti Benedicti Abbatis et
Abacuc Prophetae: ex quibus prior cum absens esset, vidit germanae suae
Scholasticae animam in specie columbae coeli secreta penetrare; alter vero, Propheta scilicet, de Judaea in
momento in Babylonem translatus
est.
MONACHUS: Verum dicis, nec minus miror, quod audire meruit animam
sororis cum concentu angelico tanto locorum
spatio interposito deferri in coelum, quam quod beatus Severinus Coloniae positus,
animam sancti Martini cum consimili concentu
ascendere cognovit ad Dominum. Adhuc alia duo magnae gloriae beneficia sunt ei exhibita,
scilicet quod angelo sustentante, eculei dolores non sensit, et quod finem suum
tam longe ante praescivit. Prospere vero
apud Veronam negotio peracto, cum rediens
Dioecesim intrasset Wormaciensem, non
ingrata divinae misericordiae, prece et ope cuiusdam venerabilis inclusae
obtinuit, ut a domino Theobaldo Abbate Sconaviae in novicium susciperetur. Est
autem Sconavia locus amoenissimus, nomen trahens a re. Putans eam idem Abbas esse adolescentulum, post tergum suum in eodem
equo sedere iussit. Quae cum loqueretur voce feminea et gracili, dixit ei Abbas:
Frater Joseph, nondum mutasti vocem tuam? Respondit illa: Domine, nunquam illam
mutabo. Adolescentem se simulans, nomen
sancti Joseph sibi imposuerat, ut eum quem validas tentationes vicisse noverat,
contra duplicem hostem pugnatura, carnem scilicet et diabolum, memoriae suae
arctius imprimeret, et per auxilium plenius sentiret. Et videtur in ea illud
Salomonis impletum: Mulierem fortem quis inveniet? Non est inventum simile in ordine nostro, et
ideo sine exemplo. Mulierem, inquit, ex
omnibus non inveni. Ingressa
probationem, manum suam
misit ad fortia. Inter viros dormivit, cum
viris comedit et bibit, viris
ad disciplinas dorsum suum nudavit. Et cum esset invencula multae gravitatis,
tamen ne sexus eius notaretur, quandoque suis sociis in probatione signa aliqua
ostendit levitatis; nam absente magistro, monachum, qui haec nobis retulit,
Hermannum nomine, tunc puerum quatuordecim annorum, ad scyphum suum ducens, ait:
Consideremus in hoc vitro, quis nostrum sit formosior. Et cum relucentes in eo
facies attenderet, iterum aiebat: Hermanne, quomodo placet tibi facies mea?
Respondit ille: Videtur mihi mentum tuum dispositum sicut mentum mulieris. Tunc
illa quasi indignando recessit. Postea pro neglecto silentio ambo vapulabant.
NOVICIUS: Mirer, si aliquas in
ordine habuerit tentationes.
MONACHUS
: De eius tentationibus nihil audivi; sed quod aliis fuerit causa tentationis,
satis intellexi. Cum appropinquaret tempos resolutionis eius, coepit infirmari. Et cum prae nimia debilitate ad
lectum suum portaretur, monachus quidam eam
intuens, iuxta se stantibus clara voce dicebat: Homo
iste vel femina est vel diabolus, quia nunquam
ilium respicere potui sine tentatione. Et satis probatur ex hoc ioco, quod fortis sit vis naturae. Vocansque Priorem, cum ei
peccata quaedam levia confiteretur, et ille interrogaret, si unquam aliquam cognovisset mulierem, respondit illa: Nunquam,
domine, reus fui alicuius mulieris, sive viri; hoc adiiciens propter sexum. Deinde
recitavit ei per ordinem eo modo quo
praedictum est, universa quae circa se acta sunt, tacito sexu. Priore stupente, ac
dicente: Frater, quae loqueris fidem excedere videntur, et quo argumente probare
potero illa esse vera? respondit puella: Hodie biennium effluxit, ex quo angelus
Domini pendenti mihi diem resolutionis meae praedixit; scio cui credidi, fidem
servavi, cursum consummavi; de reliquo reposita est mihi corona iustitiae. Si ea feria, qua praedixi, ante obitum meum
non deposuero officium linguae, vix spatio unius missae legendae; non mihi
credatis. Et adiecit: Cum defunctus fuero,
apparebit in me unde stupeatis, et divinae virtuti gratias merito referatis. His
dictis, quarta feria hebdomadae paschalis, duodecimo Kalendas Maii, anno Domini
millesimo centesimo octogesimo octavo, sole tendente ad occasum, sancta illa anima
de corpore virgineo egressa, migravit ad Dominum. Percussa tabula, cum tam Abbas
quam ceteri fratres ad eius exsequias
convolassent, et corpore exportato ad lavandum
detectum fuisset, sexus femineus apparuit. Tunc omnibus in stuporem versis
miraculi novitate, nunciatum est sacerdoti commendationes legenti. Qui cognito
sexu, textum mutavit, et pro monacho monacham et pro fratre sororem nominavit.
Postea cum brevia pro ea scribenda essent, et nomen eius ignorarent, sub tali
forma scripta sunt: Duodecimo Kalendas Maii obiit ancilla Christi in Sconavia.
Elapsis aliquot diebus, cum fratres nomen illius beatae scire disederarent,
miserunt in vicinam
Coloniae, unde se oriundam dixerat, et cum studiose circumquaque de eius
cognatione investigarent, nutu divino inventa est quaedam anus, quae se eius cognatam fuisse
diceret, asserens eam Hildegundem vocatam. Cum
ante hos annos consecraretur novum oratorium in
Sconavia, ex diversis provinciis ad dedicationem populi continentes, et praedictas
beatae Hildegundis virtutes audientes, tumulum eius frequentaverunt, matronae
maxime, sanctis eius orationibus se commendantes, Deumque super tantis mirabilibus
glorificantes. Et nos fratres cum illis gratias referamus Salvatori nostro, qui
haec fieri voluit nostris temporibus in ordine
nostro, ad gloriam suam et aedificationem nostram, qui vivit et regnat cum Patre
et Spiritu sancto in saecula saeculorum. Amen.
Omnis homo miretur, homo quid fecerit iste,
Haec, cuius tossa cineres inclusit et ossa.
Vivens
mas paret, moriens sed femina claret.
Vila fefellit, morsque refellit rem
simulatam.
Hildegunt dicta, vitae est in codice scripta.
Maii bis
senis est haec defuncta Kalendis.
NOVICIUS: De hac puella videtur intelligendum illud Salomonis:
Mulierem fortem quis inveniet?
MONACHUS: Tanta est fortitudo mentis in quibusdam feminis, ut merito laudetur.
ReferencesRéférencesReferenzenRiferimentiReferencias
Tubach Frederic C., 1969. Index exemplorum. A Handbook of medieval religious tales, Helsinki.:
- #2590 : Hildegond, St., life of. (var.) CHeist-I #40; H350 # 8; Recull # 60. (© Frederic C. Tubach)
- Related worksTextes apparentésVerwandte TexteTesti correlatiTextos relacionados:
-
- Vita s. Hildegundis Schonaugiensis, dans Acta Sanctorum Apr. II (1675), p. 782-790 (BHL 3938)
- Arnoldus Leodiensis, 2015. Alphabetum narrationum, Elisa Brilli (éd.), Turnhout, Brepols. 71.
- Polo de Beaulieu Marie Anne (éd.), 1991. Jean Gobi. La Scala coeli, Paris, Editions du CNRS. 83.
- Jehan Mansel, Exemples moraux [British Library, Roy. 15 D V], 31.
- BibliographyBibliographieBibliographieBibliografiaBibliografía:
-
- McGuire Brian Patrick, 1979. « Written sources and Cistercian Inspiration in Caesarius of Heisterbach », dans Analecta cisterciensia, 35, 1979, p. 222-282. p. 247-254.
- Manuscripts / editionsManuscrits / éditionsManuskripte / AuflagenManoscritti / edizioniManuscritos / ediciones:
-
- Strange Joseph, 1851. Caesarii Heisterbacensis Monachi Ordinis Cisterciensis Dialogus Miraculorum. Textum ad quatuor codicum manuscriptorum editionisque principiis fidem accurate recognovit Josephus Strange., Köln-Bonn-Brüssel, vols. 2. vol. 1, p. 47-50.
ImagesImagesBilderImmaginiImágenes (0)
Exempla in this collectionExempla dans le même recueilExempla in derselben SammlungExempla in questa stessa raccoltaExempla de la misma colección:
- TE017866 Dialogus miraculorum: I, 35, 3
- TE017867 Dialogus miraculorum: I, 35, 4
- TE017868 Dialogus miraculorum: I, 37
- TE017869 Dialogus miraculorum: I, 38
- TE017870 Dialogus miraculorum: I, 39
- TE017871 Dialogus miraculorum: I, 40, 1
- TE017872 Dialogus miraculorum: I, 40, 2
- TE017873 Dialogus miraculorum: I, 40, 3
- TE017874 Dialogus miraculorum: I, 40, 4
- TE017875 Dialogus miraculorum: I, 40, 5
- TE017876 Dialogus miraculorum: I, 40, 6
Download this exemplum asTélécharger le fichier de cet exemplum au formatLaden Sie die Datei dieses Exemplums im FormatScarica questo exemplum comeDescargue este documento en formato:


Les exempla du ThEMA sont mis à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution - Pas d’Utilisation Commerciale - Partage dans les Mêmes Conditions 4.0 International.ThEMA exempla are made available under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.ThEMA exempla werden unter der Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International Lizenz.Las exempla de ThEMA están puestas a disposición en el marco de la Licencia Creative Commons Atribución-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.Gli exempla del ThEMA sono messi a disposizione secondo i termini della Licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale.