(Fr.) A Paris un prévôt du roi de France Philippe-Auguste désirait la vigne de son voisin. Le voisin la lui refusa, malgré plusieurs demandes et même des menaces. Quand le voisin mourut, le prévôt paya deux galeux et, ouvrant la tombe avec eux, mit le prix de la vigne dans la main du mort. Ses complices purent donc témoigner sans mentir qu'ils avaient vu le voisin recevoir de l'argent pour la vigne des mains du prévôt. Ainsi, celui-ci s’empara de la vigne. La veuve se plaignit au roi. Les deux galeux furent reçus chacun à leur tour par le roi. Au premier le roi fit réciter le Notre Père, et il dit au second que l’autre avait dit toute la vérité, aussi facilement qu’il dirait un Notre Père. Confondus par le roi, ils avouèrent la fraude : la vigne fut rendue à la veuve et le prévôt fut condamné à être enterré vivant.

CAPITULUM XXIII De Praeposito Parisiensi, quem Rex Philippus vivum in fodi iussit, eo quod mortuo dolose vineam abstulisset.

Habebat idem Rex in civitate Parisiensi Praepositum qui cuiusdam sui concivis vineam concupiscens, ut sibi venderet illam, importune nimis institit. Respondente cive sicut Naboth respondisse legitur Achab Regi Israel: Vivit Dominus, quia non vendam tibi patrum meorum hereditatem, eo quod nulla ad hoc me compellat necessitas; Praepositus minas intulit, sed non profecit. Contigit ut interim homo moreretur. Quo cognito, Praepositus effectus hilarior, huiusmodi dolos, sicuti homo astutus nimis, ad sui perniciem excogitavit. Duos siquidem ex scabinis, ut sibi testimonium falsitatis ferrent, pecunia corrupit. Cum quibus, sicut condictum fuerat, mox intempesta nocte defuncti sepulchrum adiit, terraque eiecta in fossam descendit, et sacculum pecuniae, quam vivo pro vinea obtulerat, in manu ponens mortui, ait: Testes estis vos domini, quod tantam pecuniam homini isti pro vinea sua tali dederim, quam ipse quidem, ut vos videtis, manu sua recipit, nec aliquid contradicit. Dicentibus illis, testes sumus, mox recepit pecuniam, et reiecit terram. Mane, testibus eisdem adhibitis, vineam sibi vendicavit. Quod cum relicta defuncti didicisset, stupens aucurrit, et contradixit, asserens neque maritum neque se vineam illam Praeposito vendidisse, neque unquam pecuniae aliquid pro ea recepisse. Cui ille respondit: Ego tanto vineam comparavi, pecuniam sub testimonio horum scabinorum in manus viri tui posui, nec contradixit. Quae se nihil videns proficere, ad Regem cucurrit, de violentia Praepositi illi conquerens. Illo sub praedictorum testimonio contradicente, Rex, quia audientiae vacare non potuit, quibusdam causam commisit. Qui testimonio scabinorum decepti, in partem Praepositi declinantes, pro eo contra viduam dedere sententiam. Tunc illa amplius turbata, cum Regi clamosis fletibus nimis esset importuna, Rex testes vocari iussit, et quasi vir prudens, prudenter illos examinavit, accersito prias uno, et solus loquens cum solo, ait: Nosti Dominicam orationem? Respondente illo: Novi, domine; subiunxit Rex: Die ergo illam me audiente. Quod cum fecisset, nihil aliud ei loquens, praecepit ut in vicinam cameram parum secederet. Et advocans alterum, severius eum allocutus est, dicens: Socius tuus de vinea illa tam meram mihi retulit veritatem, sicut est sanctum Pater noster, quo nihil est verius. Quod si ab eo discordaveris, punieris. Aestimans ille, quia Regi omnia dixisset, timens ac tremens ad pedes eius corruit, dicens: Miseremini nostri, domine, quia sic et sic fecimus, a Praeposito vestro iuducti. Iratus Rex valde, vineam viduae restituit, et Praepositum vivum sepeliri praecepit.
NOVICIUS: Juste actum est, ut is sine misericordia infoderetur vivus, a quo inhumane mortuus fuerat effossus.
MONACHUS: Poena peccati a Deo est, et fit saepissime, ut secundum modum culpae formetur modus vindictae. De quo tibi subiungam exempla.