Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi

Miles quidam Benneco nomine, de villa Palmirsdorp oriundus, mecum in probatione novicius²⁰² fuit, vir quidem aetate²⁰³ grandaevus, sed circa propositum religionis minus devotus. Multis modis tentatus et in tentatione victus, cum non acquiesceret consilio²⁰⁴ fratrum, sicut canis ad vomitum, sic miser²⁰⁵ reversus est ad saeculum. Secunda vice id actitans, praeventus infirmitate, in domo propria in habitu saeculari diem clausit extremum, nullum poenitentiae demonstrans indicium. Qui cum moreretur, tantus fuit circa domum flatus ventorum, tanta super tectum multitudo corvorum, ut excepta una vetula omnes de domo territi²⁰⁶ fugerent et morientem desererent. Ecce quali morte moriuntur, qui a Deo recedunt.
NOVICIUS: Puto quia flatus ille ventorum et turba crocitantium corvorum evidens fuerit²⁰⁷ signum praesentiae daemoniorum.
MONACHUS: Plane ita est; ait enim Salvator: Nemo mittens manum ad aratrum et respiciens retro, aptus est regno coelorum²⁰⁸. Miles iste, quia per apostasiam retro respexit, de culpa non poenitendo, ministris gehennae de se²⁰⁹ gaudium fecit.
NOVICIUS: Si tanta est culpa novicio²¹⁰ redire ad saeculum, quid. est quod sanctus Benedictus praecepit, ut perlecta regula novicio in haec verba dicatur: Ecce lex sub qua militare vis: si potes observare, ingredere; si non potes, liber discede?
MONACHUS: Mavult sanctus pater inter duo mala²¹¹ novicium discedere tempore probations, quam iam monachum post diem professionis. Unde eum liberum vocat²¹² a loco, non a voto. Ut enim taceam de his, qui iam habitum religionis induerunt²¹³, qui semel ac secundo in facie²¹⁴ Capituli stabilitatem suam promiserunt: saecularibus personis, qui solo verbo votum fecerunt inter manus Abbatis, nequaquam licitum est vitam sacecularem²¹⁵ sectari vel matrimonio ligari. Circa novicium in necessitate dominus Papa²¹⁶ dispensat, ut ad ordinem transeat mitiorem²¹⁷; sed non permittit, ut ad vitam redeat saecularem. Ecce ex his²¹⁸ quae dicta sunt dignoscere poteris, quosdam converti sola vocatione Dei, alios solo instinctu spiritus maligni, nonnullos quadam levitate animi. Quod autem quidam²¹⁹ convertantur per ministerium aliorum, certum est; quia sicut olim in tabernaculo Dei cortina traxit cortinam, ita hodie in Ecclesia Dei frater trahit fratrem, et hoc tribus modis, sermone videlicet, oratione, exemplo religionis²²⁰. Ecce funiculus triplex, qui difficile rumpitur²²¹.
NOVICIUS: De his exempla requiro.