Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi

SINE desiderio confessionis quia⁹³¹ infructuosa est omnis contritio, videre debemus quid sit confessio, qualis esse debeat, quae sit eius virtus, quis fructus.
NOVICIUS: Si sine proposito confessionis informis est contritio, necessarium est scire ista, noviciis maxime, qui mox post conversionem suam omnia peccata, quae commiserunt, tenentur Abbati suo confiteri: sicut sum a te edoctus, et in memetipso expertus.
MONACHUS: Confessio tantum bonum est, ut solo eius desiderio, etiamsi necessitas actum⁹³² excludat, peccata dimittantur. Unde Psalmista dicit: Dixi: Confitebor adversum me iniustitias meas Domino; et tu remisisti impietatem peccati mei⁹³³. Dixi, id est, deliberavi.
NOVICIUS: Quid est confessio?
MONACHUS: Scire debes, triplicem esse confessionem, laudis, fidei, criminis⁹³⁴. De confessione laudis Salvator in Evangelio dicit: Confiteor tibi, Pater, Domine coeli et terrae⁹³⁵. De confessione fidei dicit Apostolus: Corde creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit ad salutem⁹³⁶. De confessione vero criminis ait Apostolus Jacobus: Confitemini alterutrum peccata vestra, ut salvemini⁹³⁷. Initium enim iustitiae confessio peccatorum est. Unde scriptum est in libro Machabaeorum: Judas praecedet vos in bellum⁹³⁸, id est, confessio. Confessio criminis est, per quam latens animae morbus aperitur, spe veniae consequendae. Haec multiplex esse debet, voluntaria, festinata⁹³⁹, debita, verecunda, generalis, specialis, individualis, nuda, integra, discreta, accusatoria, amara, sollicita, meticulosa, vera, aestimativa, hilaris, propria, pluralis⁹⁴⁰, frequens. Breviter ista transcurro, nec ad plenum, studio brevitatis, elucido, quia ad exempla festino.
NOVICIUS: Habetne auctoritatem confessio a veteri testamento?
MONACHUS: Confessio sacramentum esse dicitur veteris testamenti, figuris manifestis in illo declarata, verbis mandata, et⁹⁴¹ exemplis confirmata. Leprosus ad arbitrium sacerdotis mundus vel immundus iudicatur⁹⁴². Unde Salvator cuidam leproso a se sanato dixit: Vade ostende te sacerdoti⁹⁴³. In quatuor verbis huius clausulae, quatuor mihi videntur esse consideranda, quae maxime in confessione sunt observanda, videlicet, ut sit festinata, ut sit nuda, ut sit integra, ut sit debita, id est, ut fiat proprio Pastori. Ac si dicat Dominus: Vade, ut confessio tua sit cita, vel festinata; ostende, ut sit nuda; te, ut sit integra; sacerdoti, ut sit debita⁹⁴⁴. Quem gratia Jesu mundat intus per contritionem, ut foris mundus iudicetur, ostendere se debet sacerdoti per confessionem. Unde sponsus voce confessoris in Canticis Canticorum loquitur ad contritum peccatorem: Ostende mihi faciem tuam, per cordis contritionem, sonet vox tua in auribus meis⁹⁴⁵, per oris confessionem. Quid manifestius hac figura? Quod verbis mandata sit, testis est Propheta David, qui dicit: Confitemini Domino, quoniam bonus. Item: Revela Domino viam tuam⁹⁴⁶, subaudis, per confessionem. Et in Isaia secundum Septuaginta: Dic tu iniquitates tuas, ut iustificeris⁹⁴⁷. Quod autem exemplis sit confirmata, exemplum est nobis ipse David, qui super peccato Bersabeae, venienti⁹⁴⁸ ad se Nathan respondit dicens: Peccavi Domino⁹⁴⁹ .
NOVICIUS: Miror utrum sit maior virtus in contritione, sive in confessione.
MONACHUS: Non nisi per contritionem peccatori culpa dimittitur, et hoc sub quadam conditione, scilicet ut confessio subsequatur. Quod si necessitas illam excluserit, defectum ilium summus sacerdos supplebit. Est tamen confessio signum contritionis. Cuius virtutem et fructum magis tibi exemplis, quam scripturarum testimoniis ostendere proposui.