Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi

Abbas de Brunisbach¹⁵⁴⁹ anno praeterito retulit Abbati nostro tentationem quandam ex tristitia natam, terribilem satis, sic dicens: In provincia nostra quaedam exstitit puella nubilis ac formosa, divitumque filia. Quam cum parentes tradere vellent marito, renuit illa dicens: Non nubam alteri viro, nisi sponso coelesti Domino meo Jesu¹⁵⁵⁰. Tandem virginis pertinacia parentes taediati, propriae illam reliquere voluntati. Quae Christo, quasi de victoria gracias agens, cellam sibi fieri fecit, in qua ab Episcopo velata et reclusa¹⁵⁵¹ ipsi soli sola satis devote¹⁵⁵² per dies aliquot servivit. Invidens tantae virtuti diabolus, variis illam tentationibus conquassavit, et veneno tristitiae innocuum virginis pectus inficiens, sanam infirmavit. Mox illa coepit variis cogitationibus¹⁵⁵³ fluctuare, in fide nutare, de perseverantia desperare. Invasit eam et defectus cordis, tabitudo corporis, torpor in oratione, dolor de reclusione. Interim dum sic periculose puella nutaret, supradictus Abbas ordinis Cisterciensis, cuius curae ab Episcopo commissa fuerat, visitationis gratia advenit, et quomodo viveret, vol quomodo haberet¹⁵⁵⁴ inquisivit. Respondit illa: Male vivo, male valeo, et quare vel propter quem hic reclusa¹⁵⁵⁵ sim, prorsus ignoro. Cui cum Abbas diceret: Propter Deum et propter regnum coelorum; illa¹⁵⁵⁶ respondit: Quis scit, si Deus sit¹⁵⁵⁷, si sint cum illo angeli, animae, vel regnum coelorum? Quis ista vidit? Quis inde rediens visa nobis manifestavit? Huiuscemodi sermones ut Abbas audivit, totus contremuit, conversusque ad virginem ait: Quid est quod loqueris, soror? Signa cor tuum. Respondit illa: Ego loquor sicut mihi videtur. Nisi videam ista, non credam. Rogo ut sinas¹⁵⁵⁸ me exire, quia reclusionem hanc diutius sustinere non valeo. Tunc Abbas intelligens¹⁵⁵⁹, ex immissione diaboli tam repentinam esse tristitiam, et ex tristitia desperationem, aitn: Soror, inimicus gloriae tuae invidens, periculose te tentat, tu sta in fide, viriliter age, et confortetur cor tuum, et sustine Dominum¹⁵⁶⁰. Amicis et cognatis contradicentibus, tu sanctam hanc elegisti vitam, tu istam desiderasti reclusionem. Quae cum surda aure monentis et exhortantis verba perciperet, rogavit eam Abbas, ut saltem septem diebus ibi sustineret, donec ad claustrum iens et rediens, denuo eam visitaret. Quod ut promitteret cum vix obtinuisset, ad monasterium pergens periculum virginis fratribus exposuit, et ut orationes speciales per hebdomadam pro illa devote ad Deum funderent, omnibus praecepit. Ipse vero in propria persona, quantum valuit, Domino supplicavit pro illa. Hebdomada completa, reversus ad eam ait: Quomodo modo¹⁵⁶¹ habes, filia? Respondit illa: Optime, pater. Nunquam melius¹⁵⁶². Infra hos dies septem plus sum laetificata, plus consolata, quam ante tuum discessum fuerim contristata vel desperata. Sciscitante eo causam consolationis, ait illa: Pater, oculis meis vidi de quibus dubitavi. Post discessum tuum anima mea de corpore fuit educta, et vidi sanctos angelos, vidi animas beatorum, vidi praemia iustorum. Corpus autem meum vidi oculis animae in pavimento cellulae meae ita exsangue iacere et pallidum, sicut herbam sine succo et arefactam. Interrogata ab Abbate, qualis esset effigies animae; respondit: Anima substantia spiritualis est, et in sui¹⁵⁶³ natura sphaerica, ad similitudinem globi lunaris. Ex omni parte videt. Quando vero animae exsistenti in corpore angelus sive anima apparet, in liniamentis corporeis se ostendit. Quando anima exsistens in carne a carne libera est, animae consimili sicuti est apparet¹⁵⁶⁴.
NOVICIUS: Huic visioni satis concordat quod Abbas Morimundi¹⁵⁶⁵ animam suam, a mortuis rediens, similem esse dixit vasi vitreo, et ex omni parte oculatam, sicut memini te dixisse in distinctione prima capitulo tricesimo secundo.
MONACHUS: Quaedam¹⁵⁶⁶ etiam retulit eadem sanctimonialis de adventu Antichristi, quae hic ponere nolo, eo quod multi de illo¹⁵⁶⁷ prophetando decepti sint.
NOVICIUS: Satis me terret, quod Dominus mentem tam sanctam, tam mundam et virginalem, tam immundis et tam nefandis tentationibus vexari permisit.
MONACHUS: Incomprehensibilia sont iudicia eius, et investigabiles viae eius¹⁵⁶⁸, sicut audies de tentatione alterius cuiusdam sanctimonialis, cuius tentatio tanto est periculosior, quanto incertum est quali sit fine terminanda,