Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi

Die quadam humilitatis causa sanctus Abbas Bernardus¹³⁶⁵ a ferrario sibi iussit ungentum dari, et in calefactorio ignem fieri. Qui super se ostium claudens, ne ex opere despecto laudem quaerere videretur, calcios suos inungere coepit. Invidens tantae humilitati superbiae spiritus, officinam humilitatis in forma honesti hospitis intravit, et ubi esset Abbas clare voce requisivit. Ad quem cum vir sanctus oculos levasset¹³⁶⁶, daemon clamavit: Vach¹³⁶⁷ qualis Abbas ! Certe magis deceret illius honestatem hospitibus occurrere, quam ad confusionem fratrum suorum in calciis inungendis occupari. Statim vir sanctus per sanctum Spiritum¹³⁶⁸ illum intelligens spiritum esse immundum, rursum ad opus humilitatis oculos reflexit, et spiritus ille ventosus in aerem resolutus, nusquam comparuit.
NOVICIUS: Si viri iusti in operibus despectis timent elationem, vel quod minus est, notari ob illa¹³⁶⁹, multum nobis cavendum est de vana gloria, quando opera exercemus sancta et honesta.
MONACHUS: Quid appellas opera sancta et honesta?
NOVICIUS: Orare, cantare, praedicare, hisque similia.
MONACHUS: Nobis, qui iusti nondum¹³⁷⁰ sumus, ut dicis, plurimum cavendum est de inani gloria, quia orantes frequenter etiam nolentes extollit ipsa lacrimarum gratia et devotio cordis; cantantes sive psallentes dulcedo vel sonoritas vocis; praedicantes saepe tentat et inflat scientia, eloquentia et sublimitas sermonis. Alii, quod omnino stultitiae deputandum est, cum non habeant gratiam orandi, vel vocem cantandi, sive scientiam facundiamque praedicandi, quasi de habitis gloriantur. Quod etiam maioris dementiae est, quidam ad hoc tantum orant, cantant et praedicant, ut laudem humanam atque temporale emolumentum ex eis consequantur. De talibus Salvator dicit: Amen, dico vobis, receperunt mercedem suam¹³⁷¹, id est, hoc quod quaesierunt, laudem scilicet hominum et lucrum. In iam dictis operibus sanctis quosdam tantum superbia ad meritum¹³⁷² tangit; alios per delectationem iam¹³⁷³ angit; plurimos, ut hypocritas, per consensum et desiderium victos fortiter premit. Vis nunc aliqua de talibus audire exempla?
NOVICIUS: Hoc dudum desideravi.
MONACHUS : De extollentia orationis habes exemplum in secunda distinctione capitulo vicesimo secundo, ubi diabolus ad monachi lacrimas respexit, cum eum gratia eadem¹³⁷⁴ extulisset. Quantum sit periculum in vocis extollentia, exempla te instruent¹³⁷⁵ subsequentia.