Thesaurus Exemplorum
Medii Aevi

Paucis annis elapsis, sub Episcopo Bertrammo, viro valde literato, orta est haeresis Valdosiana in civitate Metensi²¹⁸⁰, hoc modo. Cum idem Antistes in festivitate quadam populo in ecclesia²¹⁸¹ praedicasset, duos homines ministros diaboli in turba stare conspiciens, ait: Video inter vos nuncios diaboli. Ecce illi sunt, digito eos ostendens²¹⁸², qui me praesente in Monte Pessulano²¹⁸³ propter haereses damnati sunt et eiecti. Qui Episcopo durius responderunt, habentes in comitatu suo scholarem, qui more canino contra eum latrabat, iniuriis eum lascesciens²¹⁸⁴. Egressi vero de ecclesia, multitudinem populi circa se congregantes, errores suos illis praedicaverunt Quibus cum quidam ex clericis dicerent: Vos domini, nonne Apostolus dicit: Quomodo praedicabunt, nisi mittantur²¹⁸⁵? volumus scire quis vos miserit huc praedicaren; responderunt illi: Spiritus. Non enim poterat illis Episcopus vim inferre propter quosdam potentes civitatis, qui eos in odium Episcopi fovebant, eo quod quendam usurarium deunctum ipsorum cognatum de atrio ecclesiae eiecisset. Revera missi fuerant a spiritu erroris, per quorum ora haereses Valdosianae, ab uno eorum sic dictae, in eadem civitate sunt seminatae, et necdum prorsus exstinctae²¹⁸⁶.
NOVICIUS: Heu quod tot hodie haereses sunt in ecclesia.
MONACHUS: Hoc furor et malitia diaboli effecit.